Lasy Półwyspu Helskiego po kilkudziesięcioletniej przerwie zostały znowu zaatakowane przez owada Brudnicę mniszkę. Masowy pojaw tego owada zaobserwowany został w ubiegłym roku.

Najpierw kilka słów o owadzie…

Brudnica mniszka ( (Lymantria monacha) zwana też rząpicą mniszką to motyl. Jest typowym liściożercą. Najchętniej zjada igły sosny i innych iglastych, ale żywi się również liśćmi innych gatunków, stąd nazywa się go polifagiem. Larwy (gąsienice) są bardzo żarłoczne i to one zjadają igły/liście, powodując utratę tzw. aparatu asymilacyjnego, czyli zamieranie drzewa. Ten owad właśnie dlatego nazywany jest bardzo groźnym szkodnikiem lasów; występuje zarówno w lasach iglastych i mieszanych. Gdy namnaża się ponadnormatywnie, masowo, powoduje tzw. gradacje.

Rozród, a więc rozmnażanie brudnicy jest typowe dla owadów. Spotkać muszą  się samce z samicami. Samice po zapłodnieniu składają jaja. Następuje potem rozwój złożony, czyli przeobrażenie zupełne. Owad dorosły pojawia się po wyjściu z poczwarki (imago żyją ok. 2 tygodnie i nie pobierają pokarmu). Tego motyla obserwujemy więc w jego czterech stadiach rozwojowych (jajo – larwa – poczwarka – imago). Samica składa jaja na pniach drzew, średnio ok. 80 szt.

W lasach na Półwyspie zaobserwowaliśmy takie złoża po ok. 150-250 szt. Przy tym na jednym drzewie znajdowało się od kilku do kilkudziesięciu takich skupisk.

Składanie jaj trwa latem (lipiec), mniej więcej do końca września. Zimują „jajeczka”, czyli malutkie larwy, które nie opuszczają osłonek przez całą zimę. Dopiero wiosną następnego roku z tych „jajeczek” wychodzą. Przez jakiś czas są zgromadzone w grupach (tzw. lusterkach), a potem wędrują w korony drzew, by zacząć jeść i dokończyć swój rozwój, czyli przeobrażenie. Jedna gąsienica brudnicy mniszki, przez cały okres żerowania (maj/czerwiec) jest wstanie pożreć około 200 igieł sosnowych, lub nawet 1000 igieł świerkowych.

to dzieje się w lasach na Półwyspie Helskim…

Latem 2023 r. stwierdziliśmy zwiększoną obecność brudnicy mniszki w lasach na Półwyspie w L.Jastarnia. Niezwłocznie o tym poinformowane zostały Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Gdańsku i Zakład Ochrony Lasu w Gdańsku. ZOL jest specjalną jednostką organizacyjną w ramach Lasów Państwowych, która rozpoznaje i doradza, jakimi metodami zwalczać zagrożenie. 

Po przeanalizowaniu danych (wyników poszukiwań samic siedzących na drzewach, na podstawie których wskazuje się zagrożenie lub jego brak), ZOL w Gdańsku określił wstępną powierzchnię, uznaną jako zagrożoną przez brudnicę w następnym roku, czyli w roku 2024. Wyszacował powierzchnię na 850 ha.

W kwietniu br. wykonaliśmy poszukiwania lusterek (zgrupowań gąsienic po wylęgu z jaj). Pozwoliły one zweryfikować zasięg występowania. Niestety obszar zwiększył się dwukrotnie do ponad 1300 ha lasu. Z uwagi na to rzadkie i bardzo niebezpieczne dla lasów zjawisko, o wystąpieniu gradacji poinformowaliśmy media lokalne i ogólnopolskie, które opublikowały reportaże na temat brudnicy.

https://telewizjattm.pl/dzien/2024-04-19/63626-ogromne-zagrozenie-dla-helskiego-lasu.html?play=on

http://m.interia.pl/wideo/video,vId,3386761

co wydarzy się w najbliższej przyszłości …

W związku z wystąpieniem takiego zagrożenia (gradacji brudnicy mniszki, czyli masowego rozmnożenia się osobników), na terenie Półwyspu Helskiego, na zlecenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Gdańsku, w uzgodnieniu z Zespołem Ochrony Lasu w Gdańsku, zostanie przeprowadzony agrolotniczy zabieg ratowniczy przeciw szkodnikowi.

Zabieg ten będzie polegał na rozpyleniu środka biologicznego Foray 76b, w dawce 2,5l/ha lasu. Jest to środek mikrobiologiczny, którego substancja czynna zawiera związki zakłócające funkcjonowanie jelit owadów. Foray 76b jest środkiem dopuszczonym do stosowania w leśnictwie posiadającym zezwolenia zarówno w prawie krajowym jak i w odpowiednich przepisach Unii Europejskiej. Środek ten jest od wielu lat powszechnie stosowany i działa wyłącznie na owady zjadające igliwie drzew.

Aby skutecznie przeprowadzić tę metodę zwalczania brudnicy, potrzebne są odpowiednie warunki atmosferyczne, między innymi temperatura powyżej 15°C i prędkość wiatru nie przekraczająca 3m/sek. Taki zabieg został zaplanowany przez RDLP w Gdańsku.

Na temat planowanych zabiegów ratowniczych Nadleśnictwo będzie informowało w kolejnych komunikatach.