Trwa miesiąc maj… .Jest uznawany przez wielu ludzi za najpiękniejszy w roku i chyba najbujniejszy miesiąc w przyrodzie. Kwitnie mnóstwo roślin. A jak kwitną rośliny, to pojawiają się różne owady – w tym oczywiście pszczoły.

Pszczoły to „zapylacze” roślin uprawnych, jednak przede wszystkim pełnią niezmiernie ważną funkcję w utrzymaniu różnorodności ekosystemów naturalnych i półnaturalnych.

Szacuje się, że ponad 300 tys. gatunków roślin  na świecie jest zapylanych m.in. przez pszczoły (w naszej szerokości geograficznej ok. 78%). Tak więc są najważniejszą ekonomicznie grupą zapylaczy!

Na świecie żyje blisko 20 tys. pszczół, w Europie około 2 tysięcy, a w Polsce występuje blisko 470 gatunków pszczół. Krajowi przedstawiciele nadrodziny pszczół należą do 6 rodzin:

LEPIARKOWATE . Wszyscy przedstawiciele tej rodziny są pszczołami samotnymi (należą tu rodzaje np. Samotka i Lepiarka).

PSZCZOLINKOWATE. Większość pszczolinkowatych to samotne pszczoły, zakładające gniazda w ziemi (należą tu rodzaje np. Pszczolinka i Zbierka)

SMUKLIKOWATE .  W rodzinie tej znane są wszystkie typy rozwoju socjalnego. Gnieżdżą się w ziemi (należą tu rodzaje Nęczyn i Smuklik).

SPÓJNICOWATE . Gnieżdżą się w ziemi (należą tu rodzaje np. Spójnica i Obrostka).

MIESIARKOWATE .  Gnieżdżą się w spróchniałym drewnie, pustych łodygach roślin, ziemi, różnego rodzaju szczelinach murów czy skał, a także w pustych muszlach ślimaków (należą tu rodzaje np. Murarka i Miesiarka).

PSZCZOŁOWATE . Gatunki o różnym stopniu organizacji życia społecznego, od samotnych po właściwie społeczne (należą tu rodzaje np. Pszczoła i Trzmiel).

Leśnicy pamiętają o pszczołach.

Z roku na rok zwiększa się nie tylko lesistość, ale także udział gatunków liściastych, które zapewniają zapylaczom pokarm. Sadzimy w lesie lipy, jarzęby i klony. Osobno tworzymy miejsca (tzw. remizy) z gatunkami, w których dominują inne rośliny miododajne tj.: czeremcha, dzika jabłoń, wiśnia ptasia i np. porzeczka czarna, i w których pszczoły mogą założyć „gniazda”.

W lesie w porozumieniu z nadleśnictwem można też ustawić pasieki!

Z uwagi na cenne dla człowieka produkty pszczele m.in.: miód, wosk pszczeli, kit pszczeli (propolis), pyłek, mleczko oraz jad pszczeli (pamiętajmy, że to tylko efekt uboczny pracy pszczół!), najbardziej znana jest pszczoła miodna.

W naszym nadleśnictwie pszczoła miodna wyjątkowo upodobała sobie Ośrodek Edukacji Przyrodniczo - leśnej w Muzie.

Od 2006 roku buduje tu swoje plastry pomiędzy okiennicą i oknem. I choć zdarzają się lata, w których wymiera zimą, to jednak zawsze powraca – ku radości naszej  i dzieci, które odwiedzają  ośrodek. Pszczoły można więc bezpiecznie podglądać. Można też pobawić się woskiem i np. zrobić świeczkę.

Większość gatunków pszczół to jednak samotnice. Samice same budują swoje gniazdo i przede wszystkim same opiekują się potomstwem.  

Te dziko żyjące owady zapylające zakładają gniazda głównie w ziemi: przy miedzach, drogach albo w suchych łodygach różnych roślin lub w otworach w spróchniałym drewnie. Niestety krajobraz się zmienia, w rolnictwie stosowane są toksyczne dla pszczół substancje chemiczne i ilość pszczół maleje. Porównanie wyników badań liczebności dzikich pszczół sprzed 1980 r. i późniejszych obserwacji na terenie Wielkiej Brytanii i Holandii wykazało, że w niektórych miejscach liczba tych gatunków zmniejszyła się nawet o 80%, a wiele z pozostałych jest bliskich wyginięcia.

Na szczęście możemy pomagać. Dobre warunki pszczoły mogą znaleźć i znajdują w lesie. Mogą też w naszych przydomowych ogródkach i na balkonach. Czasami wystarczy niewiele … odpowiednia roślina, czy niewielki hotel dla owadów.